Cẩm nang du lịch Vùng Balkan mùa Thu vàng 11/10/2025 (Nam Tư cũ)

4. KHÁCH SẠN VÀ ĂN UỐNG

• Tiêu chuẩn khách sạn: Đoàn lưu trú tại các khách sạn 4★ tiêu chuẩn châu Âu, mỗi phòng ở 2 người (trường hợp lẻ nam hoặc nữ sẽ bố trí phòng 3 người với giường phụ). Khách sạn cung cấp tiện nghi cơ bản: giường đôi hoặc hai giường đơn, phòng tắm riêng, máy sưởi, TV, điện thoại, và Wi-Fi miễn phí. Quý khách lưu ý không hút thuốc trong phòng (vi phạm có thể bị phạt phí vệ sinh), và kiểm tra mini-bar (tủ lạnh mini) trước khi dùng – đồ uống/snack trong đó thường tính phí riêng.
• Thủ tục nhận trả phòng: Khi đến mỗi khách sạn, hướng dẫn viên sẽ hỗ trợ nhận phòng. Quý khách có thể cần xuất trình hộ chiếu tại quầy lễ tân để đối chiếu thông tin đặt phòng. Giờ nhận phòng thường sau 14:00 và trả phòng trước 11:00 hôm sau (trừ khi đoàn có thỏa thuận khác). Khi trả phòng, vui lòng tự kiểm tra không bỏ quên đồ đạc. Nếu có sử dụng dịch vụ tính phí (điện thoại quốc tế, minibar, pay TV…), Quý khách tự thanh toán trước khi rời khách sạn.
• Bữa ăn trong chương trình: Bữa sáng đa phần dùng tại khách sạn (kiểu buffet tự chọn). Bữa trưa và bữa tối phần lớn đã được đặt trước tại các nhà hàng địa phương với thực đơn phù hợp đoàn khách du lịch. Ẩm thực Balkan và Âu tương đối khác khẩu vị Việt Nam (chủ yếu có bánh mì, súp, thịt nướng, rau salad, phô mai...). Mong Quý khách cởi mở thử các món ăn địa phương để trải nghiệm văn hóa. Nếu cần, có thể chuẩn bị một ít nước mắm, muối vừng, mì gói mang theo để dùng bổ sung (nhưng chỉ dùng trong phòng khách sạn, hạn chế mang vào nhà hàng).
• Đồ uống và nước: Trong các bữa ăn đã bao gồm nước lọc hoặc trà nhạt. Các đồ uống gọi thêm (nước ngọt, bia, rượu) Quý khách tự thanh toán. Nước máy ở nhiều nơi có thể uống trực tiếp, tuy nhiên để an toàn, Quý khách nên dùng nước đóng chai. Khi đi tham quan, nên mang theo một chai nước nhỏ; hướng dẫn viên sẽ dừng xe tại các trạm để đoàn mua nước và sử dụng nhà vệ sinh.
• Ăn uống ngoài chương trình: Nếu có bữa tự do hoặc thời gian trống, Quý khách có thể tự do khám phá đặc sản địa phương. Nên hỏi hướng dẫn viên để được gợi ý nhà hàng/quán ăn phù hợp và uy tín. Lưu ý khẩu phần món Âu thường khá lớn, Quý khách có thể gọi vừa phải tránh dư thừa. Khi dùng bữa theo nhóm riêng, nhớ đúng giờ hẹn nếu có lịch tập trung sau đó.

• Đơn vị tiền tệ: Trong chuyến đi, Euro (€) là đồng tiền chính và tiện lợi nhất. Croatia và Slovenia sử dụng đồng Euro (thành viên EU). Montenegro và Kosovo tuy không thuộc EU nhưng cũng dùng Euro làm tiền tệ. Bosnia & Herzegovina dùng Mark chuyển đổi (BAM), 1 BAM ~ 0.5 EUR. Serbia dùng Dinar (RSD), 1 EUR ~ ~117 RSD (tỉ giá có thể thay đổi). Quý khách nên chuẩn bị sẵn tiền Euro từ Việt Nam. Khi tới nơi, hướng dẫn viên có thể hỗ trợ đổi một ít nội tệ (BAM, RSD) để tiêu vặt nếu cần, nhưng Euro có thể được chấp nhận trong nhiều trường hợp nhỏ lẻ.
• Thanh toán và thẻ tín dụng: Ở châu Âu, thẻ tín dụng/ghi nợ quốc tế (Visa, MasterCard...) được chấp nhận rộng rãi, rất tiện dụng và an toàn. Quý khách nên mang theo ít nhất một thẻ tín dụng để thanh toán khách sạn, mua sắm lớn hoặc rút tiền mặt khi cần. Tuy nhiên, vẫn cần giữ một ít tiền mặt (Euro và các loại tiền lẻ) để trả những khoản nhỏ: mua nước, trả tiền vệ sinh công cộng (thường €0.5-1), mua vé tham quan nhỏ lẻ hoặc tip… Theo quy định Việt Nam, mỗi người xuất cảnh chỉ được mang tối đa 5.000 USD hoặc tương đương ngoại tệ tiền mặt, do đó Quý khách không nên mang quá nhiều tiền mặt.
• Mua sắm và hoàn thuế: Khi mua sắm tại EU (Croatia, Slovenia…) với hóa đơn lớn (từ 100 EUR trở lên tại một cửa hàng), Quý khách có thể yêu cầu hóa đơn VAT refund (hoàn thuế) nếu không phải công dân EU. Hướng dẫn viên sẽ hỗ trợ thủ tục hoàn thuế tại cửa khẩu sân bay cuối cùng rời EU. Lưu ý: hàng hóa phải còn nguyên hóa đơn, nguyên tem mác để làm thủ tục hoàn thuế.
• Hàng hóa nên mua: Các nước Balkan nổi tiếng với sản phẩm như rượu vang, rượu mạnh (rakija), mật ong, ô liu và dầu ô liu, đồ gốm sứ, đồ thủ công và lưu niệm văn hóa địa phương. Quý khách nên mua tại cửa hàng uy tín, hỏi rõ giá cả trước khi mua. Ở chợ địa phương, một số nơi có thể mặc cả nhẹ, nhưng đa phần cửa hàng có giá niêm yết.
• Quy định hải quan (mang tiền, hàng về Việt Nam): Hàng hóa mua về trị giá dưới 300 USD được miễn thuế nhập khẩu khi về Việt Nam. Mức hành lý miễn thuế gồm: rượu mạnh (trên 22°) 1.5 lít, rượu nhẹ (dưới 22°) 2 lít, đồ uống có cồn khác 3 lít; 400 điếu thuốc lá, hoặc 100 điếu xì gà. Vượt mức trên sẽ phải đóng thuế. Quý khách không nên mang theo trang sức, đồ quý giá trên 300 USD để tránh rủi ro mất mát. Khi ra ngoài tham quan, chỉ đem số tiền vừa đủ dùng, phần còn lại nên gửi ở két sắt khách sạn hoặc giữ kín đáo bên người.

🛍️ ĐẶC SẢN & MUA SẮM TẠI CÁC NƯỚC BALKAN

• 🇸🇮 Slovenia:
  
  Nổi tiếng với mật ong rừng, rượu vang trắng vùng Maribor, đồ gốm sứ truyền thống, pha lê thủ công và socola địa phương. Mua tại khu phố cổ Ljubljana hoặc chợ trung tâm.
• 🇭🇷 Croatia:
  
  “Xứ sở hổ phách Adriatic” – đặc sản là trang sức hổ phách, muối biển Pag, rượu vang Dalmatia, dầu ô liu nguyên chất, kẹo hạnh nhân Dubrovnik và đồ lưu niệm Game of Thrones.
• 🇧🇦 Bosnia & Herzegovina:
  
  Nổi bật với đồ đồng chạm khắc thủ công, cà phê kiểu Thổ Nhĩ Kỳ, kẹo lokum, thảm dệt tay, và đồ gốm Sarajevo. Phố cổ Baščaršija là thiên đường quà lưu niệm.
• 🇲🇪 Montenegro:
  
  Đặc sản vùng biển Adriatic: rượu vang đỏ Vranac, pho mát núi Njegusi, mật ong hoa rừng, ô liu, và xà phòng thủ công từ dầu ô liu. Nên mua tại Kotor hoặc Budva.
• 🇷🇸 Serbia:
  
  Đất nước của rượu mận Rakija, mứt mận thủ công, phô mai trắng vùng Zlatibor, đồ gỗ chạm khắc, đồ da thủ công và gốm cổ truyền. Chợ Zeleni Venac ở Belgrade rất nổi tiếng.
• 🇽🇰 Kosovo:
  
  Sản phẩm đặc trưng gồm đồ len đan thủ công, rượu vang Deçan, pha lê thủ công, và trà thảo mộc vùng núi Rugova.

6. ĐIỆN THOẠI VÀ INTERNET

• Chuyển vùng quốc tế (roaming): Nếu Quý khách muốn sử dụng số điện thoại Việt Nam ở nước ngoài, cần đăng ký dịch vụ roaming với nhà mạng trước chuyến đi. Tuy nhiên cước phí roaming rất cao, chỉ nên dùng để nhận tin nhắn mã OTP hoặc liên lạc ngắn cần thiết. Khuyến khích chuyển sang các giải pháp liên lạc khác để tiết kiệm chi phí.
• SIM nội địa & eSIM: Lựa chọn tiết kiệm hơn là mua SIM du lịch sử dụng tại châu Âu. Có thể mua SIM vật lý hoặc eSIM (nếu điện thoại hỗ trợ) ngay tại sân bay hoặc cửa hàng viễn thông ở Croatia/Slovenia ngày đầu tiên. Loại SIM châu Âu có thể dùng data/ gọi tại nhiều quốc gia. Hướng dẫn viên sẽ tư vấn loại SIM phù hợp nhu cầu (dung lượng 4G, số ngày sử dụng, v.v.). Giá khoảng 20-30 EUR cho 5-10GB data (tham khảo).
• Wi-Fi: Các khách sạn trong chương trình đều có Wi-Fi miễn phí. Mật khẩu Wi-Fi thường được cung cấp tại quầy lễ tân hoặc trong phòng. Nhiều nhà hàng, quán cafe và điểm tham quan cũng có Wi-Fi công cộng. Quý khách có thể tận dụng Wi-Fi để liên lạc về Việt Nam qua các ứng dụng OTT như Zalo, Viber, WhatsApp thay vì gọi điện thoại thông thường để đỡ tốn cước.
• Liên lạc nội bộ đoàn: Trưởng đoàn và hướng dẫn viên sẽ tạo nhóm liên lạc (qua Zalo/Viber) với các thành viên để cập nhật thông tin nhanh. Quý khách nên mang điện thoại bên mình mọi lúc và đảm bảo luôn đầy pin. Nên lưu số điện thoại của hướng dẫn viên, lái xe và khách sạn phòng trường hợp cần liên hệ gấp.
• Sạc pin và an toàn mạng: Luôn sử dụng adapter phù hợp khi sạc thiết bị. Không cắm thẳng phích dẹt vào ổ tròn để tránh chập cháy. Khi dùng Wi-Fi công cộng, tránh truy cập ứng dụng ngân hàng hoặc thông tin nhạy cảm (vì mạng công cộng có thể không an toàn). Nếu cần gọi về Việt Nam gấp bằng số điện thoại, bấm mã quốc tế +84 trước số cần gọi (bỏ số 0 đầu).

7. GIAO THÔNG

• Phương tiện di chuyển: Đoàn sẽ di chuyển suốt tuyến bằng xe du lịch hiện đại (xe bus 30-45 chỗ tùy số lượng khách) có máy lạnh và ghế ngả thoải mái. Trên xe có micro để hướng dẫn viên thuyết minh, có khoang hành lý riêng cho vali lớn. Lưu ý: một số xe châu Âu có trang bị dây an toàn tại ghế, Quý khách vui lòng thắt dây an toàn trong suốt hành trình để đảm bảo an toàn.
• Lịch trình di chuyển: Do hành trình qua 6 quốc gia, thời gian di chuyển bằng xe có những ngày dài. Trung bình mỗi ngày đoàn có thể đi 200-300 km, tương đương 4-6 tiếng ngồi xe (chia làm nhiều chặng). Cứ khoảng 2 tiếng, xe sẽ dừng tại trạm dừng nghỉ để Quý khách sử dụng nhà vệ sinh, mua đồ ăn nhẹ, duỗi chân. Quý khách nên tranh thủ những lúc trên xe để nghỉ ngơi hoặc ngắm cảnh qua cửa sổ. Mang theo gối cổ, khẩu trang mắt nếu muốn ngủ trên xe cho dễ chịu.
• Thời gian biểu & kỷ luật: Mỗi điểm tham quan và mỗi chặng dừng có giờ hẹn chính xác. Quý khách vui lòng tuân thủ giờ tập trung do hướng dẫn viên thông báo. Việc đúng giờ rất quan trọng: nếu chậm trễ, cả đoàn sẽ bị ảnh hưởng lịch trình hoặc bỏ lỡ dịch vụ đã đặt trước. Trong trường hợp lỡ giờ (khẩn cấp), Quý khách cần báo ngay cho hướng dẫn viên để có giải pháp phù hợp (ví dụ: tự bắt taxi đến điểm hẹn tiếp theo, chi phí tự túc).
• Qua biên giới nhiều quốc gia: Tour sẽ đi qua nhiều cửa khẩu giữa các nước, thủ tục thường nhanh nhưng đôi khi có thể phải chờ đợi. Khi đến biên giới, hướng dẫn viên sẽ thu hộ chiếu của Quý khách (nếu được yêu cầu) để làm thủ tục đoàn. Quý khách ngồi trên xe chờ hoặc xuống xe theo hướng dẫn. Luôn giữ trật tự, không chụp ảnh hay rời khỏi khu vực cho phép tại cửa khẩu. Sau khi đóng dấu hộ chiếu xong, HDV sẽ phát lại hộ chiếu, Quý khách kiểm tra và tiếp tục hành trình.
• Đi bộ tham quan: Phần lớn các thành phố châu Âu có khu phố cổ chỉ dành cho người đi bộ. Xe du lịch sẽ đỗ ở bãi đậu xe và đoàn đi bộ vào trung tâm tham quan. Quý khách lưu ý mang giày thật êm vì sẽ đi bộ nhiều (có ngày đi 5-7km). Nên mang theo balô nhỏ đựng nước và vật dụng cá nhân khi xuống xe. Theo đoàn sát hướng dẫn, không tự ý tách đoàn trong khu tham quan đông đúc. Nếu muốn tách riêng (chẳng hạn để chụp ảnh lâu hơn), phải báo trước và được HDV đồng ý, hẹn địa điểm gặp lại.
• Trách nhiệm hành lý: Mỗi lần lên xuống xe, Quý khách tự quản lý hành lý xách tay và tư trang. Không để quên giấy tờ, điện thoại, ví tiền trên xe hoặc tại điểm dừng. Với hành lý ký gửi (vali), tài xế và phụ xe sẽ phụ trách sắp xếp lên/xuống; Quý khách nên ghi nhớ màu sắc, đặc điểm vali của mình để nhận đúng. Khi tới khách sạn, nếu có người khuân vác hành lý, vui lòng để họ hướng dẫn (hành lý sẽ được mang lên phòng hoặc tập trung tại sảnh tùy dịch vụ).

8. SỨC KHỎE- Y TẾ- BẢO HIỂM

• Bảo hiểm du lịch: Công ty đã mua bảo hiểm du lịch quốc tế cho toàn bộ đoàn với mức bảo hiểm tối đa 70.000 USD/khách. Mỗi khách sẽ được cung cấp thông tin hợp đồng bảo hiểm (số hợp đồng, số điện thoại hotline bảo hiểm 24/7). Quý khách hãy lưu lại thông tin bảo hiểm và mang theo thẻ bảo hiểm (nếu có). Trong trường hợp cần hỗ trợ y tế khẩn cấp ở nước ngoài, vui lòng liên hệ ngay hotline bảo hiểm (hoặc nhờ HDV liên hệ) để được hướng dẫn đến cơ sở y tế hợp tác và đảm bảo quyền lợi.
• Chuẩn bị thuốc men: Quý khách nên mang theo một số thuốc thông dụng đề phòng: thuốc cảm, thuốc hạ sốt, vitamin tăng sức đề kháng, thuốc đau bụng, thuốc chống dị ứng, thuốc chống say tàu xe (vì sẽ đi đường núi nhiều đoạn), cao dán giảm đau cơ, và các thuốc cá nhân đặc trị (thuốc tim mạch, tiểu đường… nếu đang dùng). Thuốc nên để trong hành lý xách tay để tiện lấy khi cần. Nếu có bệnh lý đặc biệt, hãy thông báo trước cho công ty và hướng dẫn viên để có lưu ý hỗ trợ kịp thời.
• Giữ gìn sức khỏe khi đi tour: Lịch trình tham quan có mức vận động trung bình, phù hợp đa số du khách, nhưng Quý khách cũng nên chuẩn bị sức khỏe tốt. Trước chuyến đi, có thể đi bộ, tập thể dục nhẹ để làm quen. Trong chuyến đi, cố gắng ngủ đủ giấc (chênh lệch múi giờ có thể khiến Quý khách buồn ngủ sớm hoặc dậy sớm, hãy điều chỉnh dần). Buổi sáng nên dậy sớm hơn thường lệ một chút để ăn sáng đầy đủ, có năng lượng cho cả ngày dài.
• Phòng bệnh theo thời tiết: Thời tiết thu se lạnh, Quý khách nhớ giữ ấm cổ, ngực đặc biệt vào buổi tối. Mang theo khăn choàng mỏng và áo khoác gió có mũ để tránh cảm lạnh do gió lùa. Nếu gặp mưa lạnh, cần thay quần áo ướt và tắm nước ấm ngay khi có điều kiện. Luôn mang theo khẩu trang y tế hoặc khăn giấy để dùng khi cần (như khi tới chỗ nhiều bụi hoặc vệ sinh nơi công cộng).
• An toàn vệ sinh thực phẩm: Mặc dù nhà hàng trong chương trình đều đảm bảo an toàn, Quý khách vẫn nên cẩn thận nếu tự mình ăn uống bên ngoài. Tránh ăn thực phẩm sống hoặc tái (như gỏi, hàu sống) nếu cơ địa không quen. Có thể mang theo một ít men tiêu hóa hoặc thuốc đầy bụng, khó tiêu phòng trường hợp thức ăn lạ. 
• Xử lý tình huống y tế: Trong trường hợp cần đi khám, HDV sẽ đưa Quý khách đến bệnh viện/ phòng khám gần nhất. Chi phí y tế nhỏ lẻ (mua thuốc, khám bệnh thông thường) Quý khách tạm ứng trả trước, giữ lại hóa đơn để về Việt Nam làm thủ tục bảo hiểm hoàn trả (nếu được trả theo quy định trong hợp đồng bảo hiểm). Với trường hợp nghiêm trọng (cần nhập viện), HDV và công ty bảo hiểm sẽ phối hợp hỗ trợ nhanh nhất có thể.

9. THƯỞNG- TIP

• Tiền tip cho lái xe, hướng dẫn: Theo thông lệ du lịch quốc tế, Quý khách vui lòng chuẩn bị tiền bồi dưỡng (tip) cho tài xế và hướng dẫn viên địa phương phục vụ đoàn. Mức đề nghị là 8 EUR/khách/ngày, tương ứng 96 EUR cho cả chuyến (12 ngày). Trưởng đoàn/hướng dẫn viên Việt Nam sẽ đứng ra thu và phân chia tiền tip này trong hành trình. Quý khách có thể chuẩn bị sẵn tiền Euro lẻ (mệnh giá 5€, 10€) để việc góp tip được thuận tiện.
• Tip cho dịch vụ khác: Tại khách sạn, nếu nhân viên khuân vác hành lý lên phòng, Quý khách có thể gửi tip 1-2 EUR để cảm ơn. Khi đi ăn nhà hàng theo nhóm nhỏ ngoài chương trình, thông thường hóa đơn đã bao gồm phí phục vụ; nếu chưa có, Quý khách nên tip khoảng 5-10% giá trị hóa đơn để tỏ lòng cảm ơn nhân viên phục vụ. Đối với tài xế taxi, có thể làm tròn số tiền lên một chút thay cho tiền tip.
• Văn hóa tiền thưởng: Ở châu Âu, tiền tip không bắt buộc nhưng được xem như lời cảm ơn cho dịch vụ tốt. Do đó, Quý khách đừng ngại ngần để lại một ít tiền lẻ khi cảm thấy hài lòng. Ngược lại, nhân viên dịch vụ cũng sẽ rất trân trọng và phục vụ chu đáo hơn khi biết khách có ý thức tip. Hướng dẫn viên sẽ hỗ trợ đổi tiền lẻ (Euro) nếu Quý khách cần để tip.

10. Lưu ý quan trọng khác

• Đúng giờ và kỷ luật đoàn: Luôn đúng giờ trong mọi hoạt động chung. Quý khách nên có mặt tại điểm hẹn trước 5-10 phút so với giờ hẹn của đoàn. Sự đúng giờ thể hiện phép lịch sự với tập thể và giúp hành trình diễn ra trôi chảy. Hướng dẫn viên sẽ cung cấp lịch trình cụ thể từng ngày vào mỗi buổi tối hoặc buổi sáng trong nhóm , Quý khách nên ghi nhớ hoặc chụp lại lịch trình để chủ động chuẩn bị.
• An toàn tài sản cá nhân: Luôn cảnh giác tư trang, đặc biệt ở chỗ đông người. Quý khách nên dùng túi đeo chéo trước ngực hoặc túi đeo bụng để bảo quản ví tiền, điện thoại, hộ chiếu. Tránh mang theo toàn bộ tiền mặt khi ra ngoài, chỉ mang vừa đủ chi tiêu. Những đồ có giá trị (hộ chiếu, tiền, trang sức) khi không cần thiết nên gửi két sắt khách sạn hoặc giữ sát người. Tuy Balkan là khu vực khá an toàn, nhưng ở các điểm du lịch lớn vẫn có thể có móc túi hoạt động – Quý khách đừng chủ quan.
• Thích ứng văn hóa địa phương: Mỗi quốc gia Balkan có bản sắc văn hóa riêng. Quý khách nên tôn trọng phong tục tập quán địa phương: ví dụ, khi vào thăm nhà thờ Công giáo ở Croatia/Slovenia nên ăn mặc kín đáo, giữ yên lặng; khi vào thánh đường Hồi giáo ở Bosnia/Kosovo nên cởi giày và phụ nữ nên trùm khăn kín tóc (hướng dẫn sẽ chuẩn bị khăn nếu cần). Hạn chế nói chuyện ồn ào hoặc đùa giỡn nơi công cộng. Luôn xếp hàng trật tự tại quầy vé, nhà vệ sinh, cửa khẩu… như người địa phương.
• Giữ gìn môi trường: Các nước châu Âu rất đề cao ý thức bảo vệ môi trường. Quý khách vui lòng không xả rác bừa bãi, luôn bỏ rác vào thùng. Có thể mang theo túi nilon nhỏ dự phòng để đựng rác cá nhân. Tuyệt đối không lấy hoặc chạm vào hiện vật tại điểm tham quan nếu không được phép. Khi đi rừng núi, không bẻ cây, hái hoa; khi tham quan biển hồ, không lấy cát, sỏi về làm kỷ niệm.
• Liên lạc và hỗ trợ: Luôn mang theo thông tin khách sạn (name card hoặc tờ thông tin đoàn) trong ví. Nếu chẳng may bị lạc đoàn, Quý khách hãy bình tĩnh: có thể gọi điện cho HDV, hoặc bắt taxi về khách sạn (dựa trên địa chỉ trên thẻ khách sạn). Số điện thoại khẩn cấp chung tại châu Âu là 112 (gọi được cả cảnh sát, cứu thương, cứu hỏa – có hỗ trợ tiếng Anh). Tuy nhiên, trong mọi tình huống khẩn cấp ở nước ngoài, ưu tiên đầu tiên vẫn là liên hệ HDV/trưởng đoàn để được hỗ trợ nhanh nhất.
• Các lưu ý khác: Trưởng đoàn sẽ phổ biến thêm một số quy định riêng cho đoàn, vị trí tập trung, v.v.). Nếu Quý khách có nhu cầu đặc biệt (ăn chay, dị ứng thực phẩm,  v.v.) hãy thông báo sớm để công ty chuẩn bị. Trong suốt chuyến đi, nếu có bất kỳ vấn đề hay thắc mắc nào, xin vui lòng báo ngay cho hướng dẫn viên/điều hành – chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ để Quý khách có chuyến du lịch an toàn, vui vẻ và trọn vẹn.